Bireyin motive olabilmesi için ilgi ve ihtiyaç duyduğu alanlara yönelmesi gerekir. Motivasyon, öğrenmeyi hızlandıran temel etkendir. Organizmanın öğrenmeye yönelik bir davranışta bulunması için onu motive eden bir etkenin olması gerekir.

Motivasyon iki türlüdür: İçten motivasyon,dıştan motivasyon. Dıştan motivasyon; bireyin bir davranışı yapmak istemediği halde, dıştan birileri tarafından davranışı gerçekleştirmeye zorlanmasıdır. Bu durumda davranış değişikliği istenilen oranda gerçekleşmez. Örneğin:yemek yemeyi istemeyen bir çocuğa zorla yemek yedirmeye çalışmak. Bu durumda çocuk annesinin veya babasının zorla yedirmeye çalıştığı yemeğin ancak çok az bir kısmını yer. Öğrenme sürecinde de durum böyledir. Okula gitmek istemeyen bir çocuk zorla okula gönderildiğinde istenilen nitelikte başarı göstermeyecektir.

İçten motivasyon ise; bireyin kendi isteğiyle hiçbir zorlamaya maruz kalmadan davranışı gerçekleştirmeye çalışmasıdır. Bu durumda davranış değişikliği istenilen oranda gerçekleşecektir. İçten motivasyonun gerçekleşmesi için, öğrencinin çalışmaya başlarken kendine bir amaç edinmesi gerekir ve yapacağı çalışmada ne kadar ilerleme kaydedebileceğini belirlemesi ve daima kendi belirlediği amaca ulaşma çabası içine girmesi gerekir.

Motive olma,önemli ölçüde bireyin kendi iradesiyle ilgilidir. Eğer birey kendi iradesini kontrol edebilir ve kendi planladığı çalışma çizelgesine uyabilirse, amaca ulaşmada fazla güçlük çekmez.

Öğrencinin yaptığı çalışmaya kendini vermesi için,o işin üstesinden gelebileceği konusunda da kendine güvenmesi gerekir. Güven eksikliği olan bir öğrencinin yapacağı işte kendine güven duymasının en iyi yolu, o işi başaracağına kendisini inandırmasıdır. Bunun için kişinin kendine güven sağlayabilecek kadar küçük, ancak etkili kimi çareler araştırıp bulması gerekir.

Kendine güven duygusu aynı zamanda, güçlü bir irade ve kararlılığı gerekli kılar. İrade kuvveti, kendine güven içerdiği için, iradeli kişi esneklik gösterebilir. Katılığı doğuran, ipin ucunu kaçırma korkusudur. Kişi kapasitesini seferber etmek için iradesini kullanmalıdır. Kişi hangi konumun içindeyse, o konumda yeteneğinin elverdiği en yüksek başarı derecesine ulaşmak için, iradesiyle koşulları olabildiğince olumlu yönde değiştirmeye gayret etmelidir.

Kararlılık, çalışmaya ilişkin belirli bir konuda verilen kararın, ortaya çıkan engeller karşısında hemen değiştirilmemesi; tam tersine, bu engellerin aşılarak, verilmiş olan kararın gerçekleştirilmesidir. Normal olan da budur. En küçük engel karşısında kendine güvenini yitiren bireyin amaca ulaşması olası değildir. Motive olan birey amaca ulaşmaya çalışırken mazeret aramaz, mazereti ortadan kaldıracak çabayı gösterir.

O halde, kişi amacını belirlemeli, belirlediği amaca ulaşacağına inanarak çalışmalıdır. Her insan belirlediği amaca ulaşamayabilir, fakat amaçlarına ulaşanlar mutlaka amaçlarına inananlar arasından çıkar. Amaca ulaşmak, başarılı olmak istiyorsak, ilgi, ihtiyaç duyduğumuz bir amaç edinmeli; başkasının zorlaması olmadan kendi kendimizi motive ederek içten çabamızı göstermeliyiz.

Sosyolog-Uzman Rehber Öğretmen